Материал о творчестве выдающегося поэта Эшрефа Шемьи-заде.
Макъалемнинъ кечкен къысымларында кетирильген мисаллерге эсасланаракъ, базы тертип этиджи ве тедкъикъатчыларнынъ дикъкъатсызлыкълары, вазифелерине устюн-устюн бакъкъанлары себебинден улу шаиримиз Бекир Чобан-заденинъ эсерлери олдукъча буюк зарар корьди, деп хуляса чыкъармакъ мумкюн. Амма онынъ энъ истидатлы издешлеринден бириси олгъан Эшреф Шемьи-заденинъ бедиий асабалыгъы да айны шу дереджеде наширлернинъ къурбаны олгъаныны буюк языкъсынувнен къайд этмеге меджбурмыз.
Эр бир буюк языджынынъ бир къач джылтлыкъ эсерлер топламы нешир этильгенде, онынъ эсерлери даа да дикъкъатлы суретте козьден кечирилип неширге азырланмасы эсас шартлардан олгъаны малюмдир. Келинъиз, сайгъылы окъуйыджылар, Эшреф Шемьи-заденинъ 2008-2016 йыллар арасында дюнья юзю корьген учь джылтлыкъ сайлама эсерлерини берабер саифелеп кечейик.
Биринджи джылтнынъ 104-106 саифелеринде аслы да рахметли эдибимизнинъ мешур «Козьяш дувар» дестанынынъ парчасы олгъан «Шаир ве шиир» серлевалы манзум эсерининъ 6-нджы дёртлюги бойле шекильде берильген:
Къандырыджы, нефис, догъру
Сёзмен кениш массанынъ
Дуйгъусыны тербиеге
Чекмек олсын макъсадын.
«Кениш массанынъ (яни – кутьленинъ) дуйгъусыны тербиеге чекмек» киби ибарелер советлер деври матбуатында энъ сыкъ текрарланып кельген пропагандистик штампларындан бириси олгъаныны хатырлатмакъ керекмей, деп беллейим.
Шу дёртлюкнинъ там варианты исе бам-башкъа олып, буюк устаз юксек бедиий суретте шаирлеримизни миллетке хызмет этмеге чагъырмакъта:
Къандырыджы, нефис, догъру
Сёзнен тувгъан халкъынынъ
Миллий рухын котермеге
Кетсин джемий акъылын…
Шукюрлер олсун ки, 2009 сенеси сайлама эсерлернинъ дюнья юзю корьген экинджи джылтында шу дёртлюкнинъ керчек варианты берильген эди.
Мезкюр китапнынъ 117-119 саифелеринде Эшреф Шемьи-заденинъ энъ гузель шиирлеринде бириси сайылгъан «Озюнчелик» (бу шиир базы менбаларда «Озюнъе хас ол, шиирим» серлевасы алтында кече) эсери ер ала. Онынъ сонъундан 2-нджи дёртлюгине дикъкъат айырайыкъ:
Даим темиз авда тур,
Шифакъларгъа (?) къатылма.
Календаргъа, гонораргъа,
Мукяфаткъа сатылма.
Шу дёртлюктеки «шифакъларгъа» сёзю окъуйыджыларгъа таныш олмагъаныны буюк эминликнен айта билемиз. Чюнки бойле бир сёз къырымтатар тилинде затен ёкъ. Эсернинъ там метнинде исе шаиримиз «нифакъ» сёзюни ишлете. Бу сёз исе тилимизде «къавгъаджы, мунафыкъ, бозгъунджы» деген маналарда къулланыла. Бойлеликнен, парчанынъ мантыгъы пейда ола ве о окъуйыджыларгъа ачыкъ-айдын анълашылгъан бир шекиль ала.
Айдер ЭМИРОВ
«Янъы дюнья» №36(1678) 16.09.2022