Материал о судьбе Тайре Авамилевой, пережившей ужасы депортации
Сюргюнлик – халкъымызда терен яра ве къоркъунч хатыралар къалдыргъан,
асла унутылмаз буюк фаджиадыр. Субетдешим муляйим, мусафирпервер
Тайре Аджредин къызы Авамилева да о йылларны махзун-махзун анълатыр
экен, озюнъ де къайгъыларыны ис этмектесинъ. Ал-азырда Акъмесджитте
яшагъан Тайре битамыз 3 эвлятнынъ анасы, 8 торун ве 10 торунченинъ
севимли битасыдыр.
– Мен 1936 сенеси Керичтеки Енъи Къале коюнде догъдым. Бабамнынъ ады
Аджредин Сыдыкъ огълу (1913), о балыкъчы эди. Анамнынъ ады Насибе
Сеитмамбет къызы (1919). Къорантада менден гъайры даа беш огълан (Сервер,
Энвер, Эдем, Экрем, Эдип) осьти.
Дженк вакътында окъумакънынъ чареси ёкъ эди, гедже-куньдюз бомбалайлар,
окопларда сакъландыкъ. Сонъра исе сюргюнлик… Эвимизден тюфеклернен
итеклеп чыкъардылар. Козюмиз огюнде эвимизнинъ къапыларыны
мыхладылар. Керич демирёлундан кетирип, мал вагонларына юкледилер, бир
айда барып чыкътыкъ. О вагонларда миллет насыл къыйналгъаныны анълатып
оламам. Хасталангъан ве ольгенлернинъ ады-эсабы ёкъ, вагонлардан
мевталарны алып ташлайлар, ёл бою дженазе… Ёлда базан эшелонлар
токътаса, башкъа эшелоннен расткелишсе, ичиндекилер: «Сиз къаерденсиз,
къайда кетесиз?» – деп бир-бирине багъырышып сорайлар.
Озьбекистаннынъ Андижан виляетиндеки Къургантепа районынынъ «Савай»
совхозына тюштик. Анда бизни баракларгъа ерлештирдилер. Устюмизге
киймеге урбамыз биле ёкъ эди. Сонъра анамларны ишке къувып башладылар.
Ерли озьбеклер баракларгъа атларыман кирип: «Ишке, ишке» деп багъыра
эдилер. Авасы пек сыджакъ эди, сувлар арыкъта, кирли… Къартбабам кельген
йылы кечинди. Къартанам даа бир къач сене яшады. Анамнынъ алтынлары бар
экен. О алтынларны базарда сатып, богъдай кетире эди. Тракторнынъ бир
парчасыны тапып, богъдайларны эзип, курьпе япа эди. Биз кельген къыш да пек
сувукъ олды. Якъмакъ ичюн одун ёкъ. Къар пек коп ягъды. Кене де тереклерден
тавларны къопарып алалар, олар сылакъ, янмай. Анам памукъ чёллеринде
чалышты, мен къардашларыма бакътым, экиси даа кучюк эди. Сув керек, чапам,
арыкъ ичинден алам…
ДЕВАМЫ ГАЗЕТАДА
Серане КЕНДЖАЛИ
«Янъы дюнья» №28(1670) 22.07.2022