Къырымтатар эдебиятынынъ классиги Шамиль Алядиннинъ медений омрюмиздеки ери ойле эмиетли, къалдыргъан мирасы о дередже зенгин ве салмакълы ки, бу сыма акъкъында фикир юрсеткенде бир макъале я да тедбирнен сынъырланмакъ мумкюн дегиль. Бундан долайы 2022 сенесининъ башында Исмаил Гаспринский адына джумхуриет къырымтатар кутюпханеси Шамиль Алядиннинъ юбилейи мунасебетинен «Юксек хызмет» адлы «иджадий галерея» ачты ве йыл девамында тедбирлер азырлап бармакъта.
Июль 14 куню кутюпханеде бу лейха черчивесинде невбеттеки мерасим – «Чинарлар эбедий яшайлар» адлы хатыра акъшамы отькерильди.
И. Гаспринский адына кутюпханенинъ мудири Гульнара Ягьяева селямлав сёзюнде мусафирлернинъ дикъкъатыны «Юксек хызмет» адлы сергиге джельп этерек: «Бугунь буюк байрам: биз бераберликте Шамиль Алядиннинъ 110 йыллыгъыны къайд этеджекмиз. Мен шимди языджыгъа багъышлангъан «Юксек хызмет» сергисине бакъам да, бир параллель кечирем. Бизим кутюпханемизнинъ де бойле юксек хызмети бар. Белли инсанларымызгъа юбилейлер кечирмекни озюмизге макъсад этип къойдыкъ ве бу ёнелиште чалышамыз», – деп къайд этти.
Хатыра акъшамынынъ башында классикнинъ асырлыкъ юбилейине азырлангъан «Языджы Шамиль Алядин 100 яшында» фильми нумайыш этильди. Фильмде иштирак эткен мерхум языджы Айдер Осман «Устазнынъ мектеби» макъалесинде Шамиль агъа акъкъында бойле язгъан эди: «Эллинджи йылларнынъ сонъунда ве алтмышынджы йылларнынъ башында янъыдан догъаяткъан къырымтатар медениетининъ башында языджы Шамиль Алядин булунды. Къырымтатар эдебиятынынъ бу девирде алгъан сильтеми Шамиль Алядиннинъ къызгъын тешкилятчылыкъ фаалиетинен ве шахсий федаийлигинен багълыдыр. Онынъ гурьдели чалышувы, эминликнен арекет этюви саесинде тез вакъытта къырымтатар языджылары, журналистлери, медениет хадимлери Ташкентке топланып башладылар. Газета, ансамбль, радио, сонъундан нешрият болюги ве журнал тешкиль олунды».
Тедбирде Шамиль Алядинни озь устазы сайгъан несильнинъ векиллери булундылар. Языджы Аблязиз Велиев классикни миннетдарлыкъ иле хатырлады: «Шамиль Алядин бутюн бир мектепни тешкиль эткен инсандыр. Къырымтатар иджадчы яшларыны тербиелевде Шамиль агъа къадар иссе къошкъан языджы ёкътыр. О яшларгъа пек буюк эмиет бере эди. «Йылдыз»ны тешкиль этип, оны чыкъарып башлагъанда, эр йыл меджмуанынъ бир саныны яшларнынъ иджадына багъышлады. Бутюн вакъыт оларнынъ эсерлерини озю шахсен окъуй, редактирлей, неширге азырлай эди. Шамиль Алядиннен чокъ корюштик, къонуштыкъ, берабер ишледик. Онынъ базы китапларыны азырлавда къорантамызнен иштирак эттик. Омюр аркъадашым Шевкъие ханым Шамиль агъанынъ бутюн бир китабыны машинкалап неширге азырлады». Языджы озь чыкъышынынъ сонъунда кутюпханеге Шамиль Алядиннинъ 85 йыллыкъ юбилейине азырлангъан юбилей открыткалары багъышлады.
«Эдип» къырымтатар языджылары бирлигининъ реиси Урие Эдемова урьметли классигимиз акъкъында этрафлыджа икяе этер экен, иджадындан бир мисаль кетирди: «Шамиль агъа буюк языджы олмакънен берабер озюнинъ халкъыны, Ватаныны, миллетини пек севген инсан эди. Шамиль агъанынъ бу хасиетини косьтермек ичюн онынъ «Махульдюрге бардым, агълап къайттым» деген бир кучюк языларына дикъкъат этейик. 1995 сенеси Шамиль агъа энди ихтияр бир адам, озюнинъ тувгъан коюни барып корьмек истей. Махульдюрге бара, андан пек къуванып, шадланып дегиль де, козьяшлар тёкип келе. Кучюджик бир эпизодда эр бир окъуйыджыны озюнинъ кою акъкъында тюшюнмеге, унутмамагъа меджбур эте. Кучюк бир эсерде озюнинъ халкъпервер, ватанпервер, инсанпервер олгъаныны косьтере».
В. И. Вернадский адына Къырым федераль университетининъ доценти, филология илимлери намзети Шевкет Юнусов языджынынъ яратыджылыгъындаки бир мевзу устюнде айрыджа токъталды: «Халкъ озюни танып башлагъан, къавийлешип, кямиллешип, миллет киби шекилленген сонъ, тарихий эсерлер яратып ола экен…
ДЕВАМЫ ГАЗЕТАДА
Эльмаз ВЕЛИЕВА
«Янъы дюнья» №28(1670) 22.07.2022