(Интервью с композитором, профессором кафедры музыкально-инструментального искусства КИПУ им. Февзи Якубова Мерзие Халитовой)
Майыс 26-да Февзи Якъубов адына Къырым муэндислик-педагогика университетинде белли бестекяр, Украинада нам къазангъан санат эрбабы, бир сыра мукяфатларнынъ лауреаты, КъМПУде музыка-чалгъы болюгининъ профессоры Мерзие Халитованынъ бу йыл чыкъкъан «Вокал эсерлер» джыйынтыгъынынъ концерт-такъдими отькерильди. Джыйынтыкъкъа кирсетильген эсерлерни вокал санаты ве дирижерлыкъ болюгининъ оджа ве студентлери иджра эттилер.
Земаневий бестекярлыкъ мектебининъ парлакъ векили сайылгъан Мерзие Халитова чешит жанр ве услюплерде музыка язып, къырымтатар музыка санатынынъ аэнклиги ве зенгинлигини бутюн дюньягъа буюк усталыкънен таныткъан адамдыр. Биз бестекярнен субет этип, онынъ янъы джыйынтыгъы ве иджадий фаалиети акъкъында къонуштыкъ.
– Мерзие ханым, музыкагъа севгинъиз насыл пейда олды? Музыка язып башламанъызгъа ким я да не себепчи олды?
– Мен музыка севильген аиледе осьтим. Анам пек чокъ халкъ йырларымызны биле эди, бабам исе гузель сес саиби олып, халкъ йырларымызны иджра эте эди. Лякин аилемизде музыканен ихтисаслы шекильде тек мен мешгъуль олдым. Башта музыка мектебинде, сонъра музыка окъув юртунда окъудым. Назарий келеджегимни бельгилеген вакъиа – Озьбекистаннынъ белли бестекяры Мирсадыкъ Таджиев иле танышувым олды. О, менде насылдыр икътидар олгъаныны корип, манъа бестекярлыкънынъ инджеликлерини огретип башлады. Онынънен чалышмагъа севе эдим ве бу чалышмалар нетиджесинде музыка язмагъа мерагъым уянды. Буюк монументаль жанрларгъа севгини де устазым уянтты. Шу себептен, камер музыка эсерлерине бакъкъанда, иджадымда колемли эсерлер чокъча ер тута.
XX асырнынъ сонъларында мен энди о вакъытнынъ земаневий музыкаль тилинен язсам да, Мирсадыкъ Таджиев эсерлеримде миллий чизги олмакъ кереклигини къайд эте эди. Бойлеликнен, чалыштыгъым эр бир жанрда шу миллий чизгини кирсетмеге тырыштым.
Къырымгъа кельгенимде Ватаныма, табиат ве топрагъымызгъа олгъан севгим саесинде иджадым башкъа тюрлю инкишаф этип башлады. Мен юртумызнынъ аджайип табиатынен ильхамланып, даа да чокъча иджат эттим.
– Къырым табиатындан гъайры сизни музыка язмагъа даа нелер ильхамландыра? Музыканъыз насыл этип догъа? Умумен, иджадий джерьян акъкъында бираз сёйлесенъиз.
– Иджадий джерьян дегенлери пек муреккеп шейдир. Бильхасса, оркестр ичюн музыка язмакъ кучь. Чюнки джиддий музыка язмакънынъ серт бир къанун-къаиделери бар. Базыда озюме «Не ичюн бойле муреккеп ёлны сечтим? Барем тикиджи я да нагъышчы олгъайдым», – дейим. Музыкам иджра этильген вакъытта мен кергин олам, амма эсеримнинъ сонъки нотасы янъгъырап биткенинен ичимде къанаатленюв дуям ве ильхамланам. Мен ойле адреналин алам ки, санки буюк месафени чапып, дагъларгъа котерильген киби олам. Бойле хош дуйгъуларны ис этер экенсинъ, демек, бу ишке нафиле къол урмагъанымны анълайым. Чюнки бу дуйгъулар – аятымда энъ аджайип дуйгъулардыр. Музыка язмакъ ичюн баягъы вакъыт талап олуна. Сонъки, алтынджы симфониямны университеттеки дерслеримден сонъ яздым. Чюнки иджат эткенде янъгъыз къалып, тынч шараитлерде булунмама ихтияджым бар…
ДЕВАМЫ ГАЗЕТАДА
Весиле МЕНУСМАН субетлешти
«Янъы дюнья» №22(1664) 10.06.2022