(Джевдет Аметовнынъ 105 йыллыгъы мунасебетинен)
Сюргюнлик девир несирине иссе къошкъан уйкен несиль языджылары чареси ве икътидарына коре, эсерлеринде халкъ такъдирини бар акъикъатынен тасвирлемеге ынтылдылар. Халкънынъ башына тюшкен фаджиалы вакъиаларны тасвир этмеге хызмет этеджек эдебий усул, васта, шекиллерни араштырув ёлуна миндилер. Джанлы хатыраларны, джанлы тарихны бедиий эсер вастасынен айдынлатмакъ вазифеси сиясетнинъ халкъымызнынъ устюне бефтан ягъдыргъан «саткъынлыкъ тамгъасы»нен багълы эди. Бу алидженап къалем саиплерининъ эси-кучю миллетни саткъынлыкъ тамгъасындан арындырмакъ хызметине багъышланды. Оларнынъ эр бири озь эсерлеринде зорбалы сиясетнинъ акъикъий юзюни ачмагъа джурьатланды.
Элли йыл девамында адым-адым атылгъан бу арекетлернинъ нетиджесинде сюргюнлик девири эдебиятында весикъалы несир саасынынъ сынъырлары гъает кенишледи. Дженк къараманларына багъышлангъан арбий весикъалы икяе ве повестьлер язылды.
Уйкен несиль языджыларынынъ вариетини кенди иджадынен нумайыш эткен ве бу саагъа сезилирли иссе къошкъан Джевдет Аметовнынъ иджадий ве аятий фаалиети гъает меракълыдыр. Дженк атешлерини озь козюнен корьген ве вуджудынен ис эткен дженкчи эдип, зейинине синъген ве йыллар кечтикче ич де силинмеген мудхиш левхаларны эсерлеринде джанландырып, юрек тёрюнде асыл олгъан яраларыны савуштырды…
Джевдет Аметов 1917 сенеси Ялта районынынъ Лимена коюнде дюньягъа кельди. Кой мектебинден сонъ еди йыллыкъ татар мектебини битирип, Акъмесджиттеки Къырым девлет педагогика институтынынъ къырымтатар тили ве эдебияты факультетинде окъуды.
1941 сенеси башлангъан дженк себебинден институтны даа энди битирген генчлер мектеплерге оджалыкъ этмеге дегиль де джебэге кетмеге меджбур олгъан эдилер. Джевдет Аметов шойле генчлернинъ сырасында эди.
Душмандан юртуны къорчалагъан йигит дженк биткен сонъ «саткъынлыкъ тамгъасы» алтында сюргюн олунгъан ватандашлары ве догъмушларыны булмакъ ичюн, Озьбекистангъа ёл ала. Къырымда институт битирген ве оджалыкъ зенаатынынъ саиби олгъан Джевдет Аметов сюргюнликнинъ ильки сенелеринде Андижаннынъ маариф саасында чалыша. «Ленин байрагъы» газетасында макъале, очерклери, шиирлери ве икяелерини дердж эттире. Ахыр-сонъу Ташкентте къырымтатар тилинде алынып барылгъан радиоэшиттирювлер муарриетининъ ёлбашчысы олып чалыша…
ДЕВАМЫ ГАЗЕТАДА
Айше КОКИЕВА
«Янъы дюнья» 19(1661) 20.05.2022