(Материал посвящён юбилею крымскотатарского поэта Исы Абдурамана.)
(Иса Абдураманнынъ 85 йылллыгъы мунасебетинен)
Сюргюнлик ве авдет девир къырымтатар эдебиятынынъ чешит жанрларында иджат этип, мунасип ер алгъан ве семерели иссе къошкъан шаир, несирджи, эдебиятшынас, драматург Иса Абдураман эдебият алеминде 1960-1970 сенелерде хызмет этип башлады. Бу алий хызметнинъ инсандан не къадар себат, федаийлик талап эткенини о пек яхшы бильди. Бутюн барлыгъынен бу ишке къапылып, сюргюнликте булунгъан ве ватангъа къайтып яшайышыны тиклемеге башлагъан халкънынъ омюринде олып кечкен денъишювлерни коре бильмек, бу меселелерге чокълукънынъ дикъкъатыны джельп эте бильмек икътидары саесинде о, эп илери кетмек ёлларыны косьтерген эсерлер язмагъа джурьат этти.
Джеми эсерлеринде тасвир олунгъан халкъ сымасында Ватангъа севги, тувгъан юртта янъы темель къурып, ата-деделер мирасыны пекитип яшамакъ арджыны бирлештирмеге ынтылды. Сюргюнликке огърап, кечмиш темеллерини гъайрыдан тиклемеге арекет эткен халкънынъ сынавдан, иманы чыгъырыкътан кечкен маальде тувгъан юртсыз биз бир кимсе олмагъанымызны косьтерген акъикъатны бедиий сымалар вастасынен акс эттирмеге бельсенди.
Иса Абдураман Къырымнынъ Кезлев шеэрине якъын ерлешкен Багъай адлы койде бостанджылыкъ япкъан Абдураман Абляев, балаларынынъ тербиесинен джиддий огърашкъан Менкъаний Мемет-Али къызынынъ къорантасында 1937 сенеси майыс 5-те дюньягъа кельди. Халкъымызнынъ башына тюшкен мусибетлер еди яшыны толдургъан баланынъ гонълюне ерлешип, буюклер киби фикир этмеге огретти. Эдждатлар юртундан сюргюн олунгъан ве Самаркъанд областынынъ Пайарыкъ районынынъ Димитров адына ходжалыгъына келип тюшкен къорантанынъ башына язылгъан языларны Иса агъа балалыгъындан ис этти. О, он яшында анадан марум къала. Даа эсини топлап оламагъан оксюз эвлят учь къардашы ве битасындан да айырыла. Оладжакъ ве олгъан мусибетлерге чаре олмагъаныны анълагъан баланынъ омюри сув киби акъа ве къарын токълугъына яшамакъ арджы орта мектепни битирген генчни чалышмагъа етеклей. Бунынъ иле 1958 сенеси онынъ эмек фаалиети башлана…
ДЕВАМЫ ГАЗЕТАДА
Айше КОКИЕВА
«Янъы дюнья» №18(1660) 13.5.2022
“Бойле федакяране фаалиет, иджадий джесарет ве шахсиет эр кимге насип этильмеген ве сырлы, тылсымлы дюньяда берильген бир бахыттыр. Чюнки эдипнинъ федакяране бу яшкъа кельгенине къадар язгъан эсерлеринде тасвир олунгъан адисе-вакъиалар, тесадюфий сюжетлер, терс къальп ве келеджекке бар умютнен ынтылгъан халкънынъ бедиий симасы козь карачыгынъда нокъталанып къалгъаны алель-хусус делилимиз олып къала. Эдебий сималаргъа синъдирильген маналар гонъюллерни къуванчнен багълай, рухумызны тазерте. Эдипнинъ мизахий эсерлеринде тариф этильген къараманнынъ тышкъы ве ички нукъсанлыкълары элемзадеге дёнген шахыснынъ мизахий-фаджиалы омюри, дуйгъулары талиль этилип айдынлатылгъанда, вуджудымыз рухий къуветнен къураллана. Бойле тесир исе дунья дердинен яшап, акъикъаткъа ынтылгъан рухан къуветли инсанлар Ашыкъ Умер, Джевхерий, Мухаммед Кямиллернинъ заманларында къуршавланып къалмагъаныны исбат эте. Эдждатларымыздан тёреген диянет, иман, инсаф киби табиий чизгилер адильане хулясалар оларакъ янъгъырайлар. Хайырлы яшлар, тилеймиз сизге Иса агъа!” Айше Кокиева