Статья посвящена академику А.Н. Самолойвичу
Академик А.Н. Самойловичнинъ Къырым акъкъында язгъан макъалелер джыйынтыгъына даир
Къырымны ве къырымтатар халкъыны тарихий, медений, тиль, фольклор ве этнографик джеэтлеринден огренильмесине энъ зияде иссе къошкъан алимлернинъ сырасында академик Александр Николаевич Самойловичнинъ (1880-1938) ады айрыджа ер тутмакъта. Исмаил Гаспринский, Яхья Байбуртлы, Исмаил Леманов, Али ве Усеин Боданинскийлер, Осман Акъчокъракълы, Джелял Меинов, Якъуб Кемаль, Бекир Чобан-заде, Эшреф Шемьи-заде киби энъ корюмли къырымтатар зиялылары Александр Самойловичке буюк урьмет косьтере, онынънен тек ильмий дегиль де, достане мунасебетте булуна эдилер.
Бу хусуста меракълы бир мисаль кетирмек истейим. Бекир Чобан-заде 1925 сенеси август айында Азербайджан девлет университетининъ векили оларакъ Ленинградда ильмий командировкада булунгъан эди ве бираз вакъыттан сонъ о шеэрдеки кутюпхане ве архивлерде япкъан араштырмалары акъкъында Акъмесджитте нешир этильмекте олгъан «Окъув ишлери» меджмуасында (1925, № 4-5, август-сентябрь, С. 14-19) «Ленинградда Къырым хатирелери» серлевалы гъает файдалы бир макъале дердж эттирген эди. Макъаленинъ ильмий къысмы биткен сонъ Бекир Чобан-заде бойле бир меракълы хатырлавнен пайлаша: “Ленинград енъи Къырымы да унутмыш дегильдир. Онынъ якъын аятына аит материаллар буюк бир дикъкъатле топланмакътадыр. Бизим пек мухтерем достымыз профессор Самойлович, керек мешюр этнографи музесининъ тюрк-татар шубеси мудири оларакъ, керексе шаркъ институты ве факультеси профессоры оларакъ Къырымле алякъасы кесмемекде ве онынъ инкишафыны адым-адым такъип этмектедир. Анджакъ профессор Самойлович ве онынъ Къырым авалары чалмакъдаки меарети саесиндедир ки, биз бу йыл Ленинградда къайтармасы, оюн-авасы, муаджир тюркюси иле бир къач Къырым геджеси яшадыкъ”.
Э. Шемьи-заденинъ айткъанына коре, къырымтатар зиялылары гъайры ресмий шараитлерде эксери алларда айрыджа сайгъы ве севгилерини косьтеререк, онъа Эскендер бей, Эскендер муаллим я да Эскендер устад деп мураджаат эте экенлер. Академик де озь тарафындан бойле мунасебетни мемнюниетнен къабул эте экен…
Айдер ЭМИРОВ
ДЕВАМЫ ГАЗЕТАДА
«Янъы дюнья» №16(1658) 29.04.2022
Подробности подписки