Статья посвящена 90-летию известного писателя, поэта и журналиста Нузета Умерова.
Шаир, языджы, журналист Нузет Умеровнынъ 90 йыллыгъына
1970-1980-нджи сенелерде къырымтатар эдебиятына Москвадаки М. Горький адына эдебият институтында тасиль алгъан ве эки тильде язгъан орта несиль языджылары келип къошулдылар. О девирде къырымтатар балаларынынъ дикъкъатыны джельп этиджи эсерлер язгъан шаир ве языджылар керек эди. Эдебият ве илим саасында олгъан талап къуветке кирди. Рус ве къырымтатар тилинде язгъан шаир ве эдиплеримиз озь эсерлеринде халкъ ве осеяткъан несиль ичюн муим фикирлерни юрютип башладылар. Инсаннынъ ички дюньясы, рухий алемининъ талили оларнынъ эсерлеринде теренлешти. Замандашларымызнынъ джемиет огюндеки ичтимаий боюн-борджу ве вазифелери роман ве повестьлерининъ эсас мевзусына чевирильди. Девирнинъ кунь тертибинде тургъан меселелерни анъламакъ, идрак этмек ве оны огренерек, фаалиетини илери ёнельткен, янъылыкъны ис эткен санаткярнынъ бельгиси олып къалды.
Сюргюнликте булунгъан халкънынъ рухий вазиетине эсасланып, онынъ джемиеттеки ал-эхвалыны тедкъикъ этюв иджаткяр ичюн гъает муим бир вазифе олды. Олар чарелери ве икътидарына коре, бедиий тасвирий васталар ве усуллар ярдымынен халкънынъ вазиетини айдынлатып турдылар. Сюргюнликте булунгъан къырымтатар баласынынъ джемиетте, достлары арасындаки алы илькиде Эрвин Умеров, Эмиль Амит ве Нузет Умеровнынъ эсерлеринде нумайыш олунды…
Нузет Умеров акъкъында макъале язаджакъта, вакъыт денъизде токътамай эскен ель киби вызнен кечип кеткенини теренден сездим. Эбедий-бедиий омюр эдждатлар ве осеяткъан несильнинъ девамийлигинде къурулгъанына гъайрыдан дикъкъат этмеге фурсат булдым. Шу арада кечмиш ве бугуньки кунь бир сырагъа тизилерек, козюмнинъ огюнде джанлана башланды…
1980 сенесининъ баарь куньлеринден бири. Ташкент. Озьбекистан Языджылар бирлиги бинасында генч иджатчылар семинары башланаджакъ. Бу сефер оладжакъ семинарнынъ балалар эдебиятына багъышланаджагъыны бизге эвельден айттылар. Эдебияткъа мейиль берген къырымтатар къалем авескялары Скверде топлашып, бирликке таба ёл алдылар. Сабрие Сеутова, Наджие Аметова, Венера Ибраимова ве мен, артымыздан кельген талебелерни джетип, экинджи къаттаки буюк залгъа котерильдик. Шевкет Меметов, Юнус Къандым, Исмаил Керимовнынъ янындаки бош скемлелерге ерлештик. Яшлар озьара фысылдашып танышлыкъ-билишлигини арттыргъан арада, къанаты эки тарафкъа ачылгъан къапыдан Ш. Алядин, Б. Мамбет, С. Нагаев ве бизге таныш олмагъан узун бойлю, корюмли бир инсан къаршымызда ерлешкен узун масанынъ этрафына кечип, къурунып отурдылар. Шамиль агъа де юкъары, де ашагъы энген дудакълары арасындан чыкъкъан, дикъкъатны джельп этиджи давушынен, эдебиятымызнынъ вазиети акъкъында бир къач сёз айтты. Бала эдебиятында къалем тепреткен шаиримиз – Б. Мамбет, тенкъидчи С. Нагаев ве рус тилинде балалар ичюн эсер язгъан Н. Умеровны такъдим этти. О вакъыт Шамиль агъадан Нузет Умеров да, бизим олянларымыз Эмиль Амит ве Эрвин Умеров киби, Москвадаки М. Горький адына халкъара эдебият институтыны битиргенини эшитип, пек къувангъан эдик…
ДЕВАМЫ ГАЗЕТАДА
Айше КОКИЕВА “Янъы дюнья” №44(1634) 12.11.2021