Статья посвящена судьбе крымскотатарской женщины, пережившей тяготы депортации и возвращения на Родину.
Бугуньки субетдешимиз – 35 йыл девамында эмширелик япып, бу зенааткъа садыкъ къалгъан муляйим табиатлы, хош черели Майе бита Хайбулладыр. Майе бита 5 къызнынъ анасы, 6 торун ве 4 торунченинъ севимли битасыдыр. Оларнынъ арасында эким, эмшире, оджапче барлар. Субетдешимиш ал-азырда Акъмесджит районынынъ Куньтувгъан (Тепловка) коюнде яшай.
– Мен 1937 сенеси шимди Багъчасарай районына бакъкъан Багъатыр коюнде догъдым. Бабам бухгалтер, анам эв бикеси эди. Агъам дженктен эвель оджа олып чалышкъан, Акъмесджитте педагогика институтыны битирген. Къорантамызда 4 бала эдик: Зейтулла, Зенифе, Алие ве мен. Агъам ве таталарым кечинди, Аллахнынъ рахметинде олсунлар. Коюмиз гузель ве балабан эди. Мектебимиз, джамимиз бар эди.
Бизлерни сюргюн эткенлеринде еди яшында эдим. Пек акълымда, майыс 18-ге кечер гедженинъ дер маалинде кимдир исрарнен къапымызны къакъты. Ачсакъ, босагъада аскерлер тура. «Тез-тез эвден чыкъынъыз!», – дедилер. Янымызгъа бир шей алмагъа етиштиралмай, бом-бош чыкътыкъ. Анам, бабам ве биз, учь бала. О вакъыт Зенифе татам 18 яшында, Алие татам 10 яшында ве мен 7 яшында эдик. Агъам исе джебэде эди. Иште, бизлерни машиналаргъа юклеп демирёл станциясына кетирдилер, сонъра вагонларгъа чыкъардылар. Къайда кетемиз, не ичюн кетемиз, ич бир шейден хаберимиз ёкъ, буны тек Аллах биле…
Бизни Къырымдан чыкъаргъанларында анамнен бабам сагъ эдилер. Ёлда поездимиз токътап тургъанда аман эр кес вагондан тюшип, бир шейлер азырлай. Ойле этип, ёл азапларыны чеке-чеке Озьбекистангъа барып еттик. Бизлер Гулистан районынынъ Ленин колхозына тюштик. Анда бир озьбекнинъ эвине къойдылар. Бир эвге бирер къоранта къойып ерлештирдилер. Бир йыл анда турдыкъ. Сонъ башкъа эвге чыкътыкъ. Аякъта къалдыкъ, яшадыкъ, окъудыкъ. Дженк битмезден эвель джебэден мектеп кельди, онда агъамнынъ эляк олгъаны язылгъан эди. Амма дженк биткен сонъ куньлернинъ биринде агъам сагъ-селямет чыкъып кельди. Мегер урушта эсини джойып, немселерге эсирликке тюшкен. Эльбет, сафта олмагъан сонъ, командирлери оны ольди беллеп, бизге шойле хабер эткенлер. Амма агъамлар эки адам олып немселернинъ эсирлигинден къача бильгенлер, та Украинагъадже етип баргъанлар. Бир къарт украин къадыны оларны учь йыл сакълагъан, кимсеге косьтермей бакъкъан. Тек орталыкъ эппейи ятышкъан сонъ агъам бизлерни тапып кельди…
ДЕВАМЫ ГАЗЕТАДА
Серане КЕНДЖАЛИ
«Янъы дюнья» №39(1629) 8.10.2021